Tegen de vleug in lezen
Ik zal een jaar of 19 zijn geweest toen we die zomer met z’n achten (allemaal jongens) voor twee weken met een Volkswagenbus naar Luxemburg reden. We kampeerden aan de oever van de Moezel in een paar tenten. Het was twee weken prachtig weer.
Overdag gingen we er op uit. We bezochten steden in de omgeving, zwommen in de rivier en …. lazen uit boekjes in de befaamde Bouquet reeks. Wie kent ze niet!
Doktersromannetjes dus, liefdesverhalen, stuk voor stuk vol stereotiepe beelden over mannen en vrouwen en over hoe die op elkaar reageren, met name in liefdesaangelegenheden. Verliefdheden, misverstanden, gedoe, verdriet, hoop, en aan het eind komt alles toch goed.
De huidige filosoof des vaderlands, Marjan Slob, schreef een interessant boek over dit soort lectuur en waarom zij daar soms zo lekker in kon verzinken: Foute fantasieën.
De boekjes rouleerden in hoog tempo. En als je dan weer zo’n kenmerkende standaardalinea las, dan vroegen je even elkaars aandacht en las je de tekst gedragen voor. Het was lachen, gieren, brullen.
De Franse filosoof Roland Barth, die op allerlei plekken interessante dingen over lezen en literatuur heeft geschreven (en op deze site vaker figureert), noemt wat wij deden ‘tegen de vleug in lezen’. Een prachtige uitdrukking die allerlei visuele associaties oproept. (Ik moet denken aan corduroy kleding uit die tijd die goedkoper was als de vleug in de verkeerde richting was genaaid).
In Het plezier van de tekst schrijft Barth het volgende:
‘Hoe welvoeglijker, welsprekender, argelozer, zoetelijker een geschiedenis verteld wordt, des te gemakkelijker kan men haar omkeren, zwart maken, tegen de vleug in lezen. Omdat deze omkering een pure productie is, ontwikkelt zij op grootse wijze het plezier van de tekst.’ (vertaling J.F. Vogelaar)
Precies dit is wat er gebeurde. De doktersromannetjes uit de Bouquet-reeks voldeden in alle opzichten aan de criteria die Bath noemt: welvoeglijk, welsprekend, argeloos en, vooral: zoet. We namen die verhalen absoluut niet serieus en draaiden die als het ware om. We maakten ze belachelijk. En beleefden er veel plezier mee.
