De poëzie van kunst
‘Poëzie (van kunst) heeft volgens mij met de ervaring van tijd te maken. Of beter misschien: het is een manier om het heden helemaal heden te laten zijn. Een middel om de tijd te stoppen. Terwijl je leest, naar beelden kijkt of naar muziek luistert, laat je het verleden achter je, niet in de zin dat je het vergeet, maar dat je het ontspannen los kunt laten, en je laat het heden niet dwarsbomen of uitwissen door gespannen verwachtingen over de toekomst. Het poëtische heden lijkt opgelicht uit de stroom en het noodzakelijke verloop van de dingen die zich afspelen in de tijd. Poëzie staat je toe je ergens volledig op te focussen. Een poëtische zin, een beeld, een klank: je bent er helemaal door in beslag genomen. Je wilt dat het niet verdwijnt of wegsterft, je wilt er steeds meer van.’
Aan het woord is Simon Leyland, de hoofdpersoon in Pascal Mercier’s Het gewicht van de woorden. Een roman waarin het heel veel over taal gaat en over vertalen.
Het bovenstaande is een fragment van een beschouwing over de taal van literatuur en van kunst in het algemeen. En, zoals ook in andere romans van Mercier (denk aan Nachttrein naar Lissabon) bevat Het gewicht van de woorden heel veel interessante filosofische reflecties, niet alleen over taal, ook over rechtvaardigheid bijvoorbeeld of de tijd.
Poëzie, een kunstwerk laat je tijdens de beleving ervan optimaal in het hier en nu vertoeven. Er is even geen herinnering, geen verleden en ook de toekomst blijft buiten beeld. Er is alleen dat volledige verzinken, dat opgaan in het verhaal dat het kunstwerk je vertelt. En dat smaakt dus naar meer.
Pascal Mercier is het pseudoniem van Peter Bieri, oud hoogleraar filosofie aan de Vrije Universiteit van Berlijn. Als filosoof wordt hij veelvuldig geciteerd in het recent verschenen Iemand zijn van Joep Dohmen. Bieri, een denker met heel rijke (en toegankelijke) gedachten over het leven.
