Ik lees om te ontspannen
Hij noemt zichzelf een veelzijdige lezer die houdt van mooie taal en complexe zinsstructuren. Toen hij nog werkte als leraar las hij om leerlingen tot lezen te stimuleren. Nu beïnvloeden andere factoren zijn leesvoorkeuren. Aan het woord is Jo van Nistelrooij.
Mooie zinnen
‘Na mijn pensionering als leraar in het middelbaar beroepsonderwijs ben ik veel gaan lezen. Een van de eerste boeken die ik pakte was Max, Mischa en het Tet-offensief van Johan Harstad. Geweldig! Het Tet-offensief tijdens de Vietnam-oorlog: ik las mijn eigen tijd terug in dit boek.
Het is een dikke pil en tijdens het lezen kreeg ik last van mijn ogen. Ik pakte steeds een andere, sterkere leesbril om toch maar door te kunnen lezen. Uiteindelijk had ik nog maar 20% gezichtsvermogen. Bleek dat ik last had van suikerziekte en nog een aantal andere aandoeningen. Door het gedoe met mijn gezondheid kreeg ik belangstelling voor boeken met hoofdpersonen die in vergelijkbare omstandigheden verkeren en daardoor ingrijpende keuzes maken.
Na Max, Micha en het Tet-offensief begon ik in Het gewicht van de woorden van Pascal Mercier, die ook Nachttrein naar Lissabon schreef. De hoofdpersoon, een schrijver/vertaler is een al wat oudere man die de uitgeverij van zijn overleden vrouw gaat leiden. Bij hem wordt een hersenbloeding gediagnosticeerd. Hij wordt door de dokters opgegeven. Dan verkoopt hij de uitgeverij en gaat van de opbrengst goeddoen. Wanneer later blijkt dat het ziekenhuis de foto’s van twee verschillende hersenscans heeft verwisseld, keert de man niet terug naar zijn oude leven. Hij gaat door op zijn nieuwe levenspad. Dit boek laat je inleven in de wereld van de schrijver en vertaler. Je leert dat vetalen meer is dan een-op-een overzetten van woorden van de ene taal in de andere. En o, wat staan er een hoop mooie zinnen in dit boek.’
Werelden
‘Vroeger, voor ik ziek werd, las ik heel andere boeken. In mijn jeugd was ik gefascineerd door de schrijvers van wat het ‘magisch realisme’ werd genoemd. Hubert Lampo, Johan Daisne, schrijver van Trein der traagheid. Ook detectives spraken me aan. Schrijvers die toen populair waren, waren George Simenon (Maigret) en Agatha Christie. Door die buitenlandse schrijvers kwam ik in aanraking met andere werelden, zoals de Engelse, de Franse. Ook laatst nog, de Italiaanse. In De Venetiaanse magiër van Donna Leon las ik heel veel over deze bijzondere stad.
Toen ik Nederlands ging studeren kwamen daar andere werelden bij. De Middeleeuwen bijvoorbeeld met de bekende hoofse lyriek, met Karel ende Elegast en Van de vos Reinaerde. En ja, als leraar lees je natuurlijk met de leerlingen mee, met wat zij op hun boekenlijst hebben gezet. Voor mij stond altijd leesplezier voorop. Geen verplichte leeslijst dus, maar boeken die leerlingen aanspreken. Zo kom je zelf als leraar ook in aanraking met boeken die buiten je eigen interessesfeer vallen. Ik las in die tijd ook vertaald werk zoals De horlogemaker van Londen van Natasha Pulley en De boekbinder van Bridget Collins. Allebei prachtige verhalen.’
Doktersroman
‘In het beroepsonderwijs ben ik steeds op zoek gegaan naar boeken die aansluiten bij de specifieke beroepsopleiding van leerlingen. Laat leerling-verpleegsters in de nachtdienst lekker een doktersroman lezen! En die dan leren vergelijken met een ‘betere roman’. In de MEAO en detailshandelopleidingen behandelde ik Bordewijk en Elsschot. Voldoende aanknopingspunten met hun beroepsopleiding!
Natuurlijk las ik als leraar veel Nederlandse literatuur. Mulisch, De ontdekking van de hemel. Fantastisch! Lucifer vond ik minder. De avonden van Reve, dat boek spreekt me nu niet meer aan. Ik denk trouwens dat de jeugd van tegenwoordig weinig begrijpt van de grappen die er in gemaakt worden.
Wolkers heb ik ook uitentreuren gelezen, maar ik denk dat veel van zijn werk nu niet meer kan als ik zie hoe mensen nu regeren op wat in relaties wel en niet geoorloofd is. Wat niet betekent dat ik vind dat je het werk van Jan Wolkers moet kuisen. Dat doen we met Middeleeuwse werken toch ook niet. Kunstwerken, of dat nu literatuur is of beeldhouwwerk, geven een beeld van een tijd. In sommige tijden was men minder preuts; dat heeft niets met goed of fout te maken. Werken van een schrijver ontstaan in de tijd waarin de schrijver leefde.’
Ontspannen
‘Je merkt, ik lees heel breed, puur voor mijn plezier. Ik lees echt om me te ontspannen, om te genieten van mooie taal, van zinsbouw en structuren. Puzzelen of lange zinnen nog kloppen! Ik ben eigenlijk nooit op zoek naar interessante boeken, ik loop er vanzelf aan tegen. En anders helpt die fijne boekhandel Kramer in Winterwijk me wel, die ik graag bezoek.
Twee trilogieën
Ik lees ook graag IJslandse auteurs, zoals Ragnar Jonasse. Detectives die spelen in heel verlaten streken. Hoe eenzaam daar als het winter is, hoe koud en donker! Je kunt het je helemaal voorstellen. Ik denk aan Sneeuwblind en Ademloos. Mooie verhalen, ondanks de moorden die er gepleegd worden.
Nu lees ik in Bloedbroeders, ook een detective, van de Finse schrijver Arthur Tumminen. Het duurde heel lang voor het verhaal echt goed begon. De schrijver neemt veel tijd om de personages aan de lezer voor te stellen.’
‘Ik noem ook graag de drie delen van Ken Follet over de twintigste eeuw, Century Trilogy. De titels: Val der tartaren, Nacht van het kwaad en Kou uit het oosten. Je volgt een familie gedurende een periode van 100 jaar. Een interessant historisch werk met een gedegen combinatie van harde historische feiten en fictieve levens daarin.
Terug naar mijn neiging om boeken te pakken die gaan over mensen die wat hebben. Ik ben ook bezig aan de bekende driedelige serie van Raynor Winn, Zoutpad, Landlijnen en Wilde Stilte. Heb er twee uit. Ik herken daar veel in. Het raakt me. Ik kan me verplaatsen in het hoofd van de personages en hoe je over bepaalde dingen gaat denken. Ben benieuwd of deel drie hierin doorgaat. Ook in deze serie zie je een mooie vermenging van dingen die echt zijn en fictie.’
