Het is wat het is (?)

Het is wat het is (?)

Je hoort het bijna dagelijks en het klinkt als een conclusie: ‘het is wat het is’. Het is niet anders, we moeten het ermee doen. 

Filosoof Paul van Tongeren hoort er vooral gelatenheid in. Sommige dingen zijn niet te veranderen, dus aanvaard het maar. De uitspraak herinnert hem aan het principe achter stoïcijnse wijsheden. Weet het verschil wanneer je wel iets kan doen en doe dan wat en wanneer dat niet kan en houd je dan onverschillig. Dooddoeners noemt hij het, ‘met het aureool van een zekere wijsheid.’ 

Erich Fried (bron: wikipedia.org)

Alleen, ’het klopt niet’, schrijft Van Tongeren in een van zijn laatste columns als Denker des Vaderlands (Filosofie Magazine 2023, nr 2).

De dingen mogen dan zijn wat ze zijn, als waarnemer ben je ook zelf in het geding. Dingen nemen zoals ze zijn is een keuze; je kunt ook anders kiezen simpelweg omdat je er anders tegenaan kunt kijken, anders kunt interpreteren. We doen in de praktijk niet anders dan dingen interpreteren, betekenis aan iets toekennen. ’Met onze interpretaties maken we de werkelijkheid tot wat ze is’, aldus Van Tongeren. Wíj zijn het dus die de dingen hun betekenis geven.

Precies zo vat ik de uitspraak ‘het is wat het is’ ook op. Ik lees die uitspraak niet als een uitnodiging tot gelatenheid. Of als een oproep tot onverschilligheid. Alsof je er niets aan kunt doen. Ik lees de uitspraak als een open aanvaarden van de realiteit: oké, dit is dus zoals de zaken ervoor staan. Om mezelf vervolgens de vraag te stellen: en wat ga ik met dit gegeven dóen?’ 

Dit interpreterend aanvaarden van de realiteit lees ik ook in het gedicht dat Erich Fried hierover schreef en dat zo mooi vertaald is door Remco Campert. Luister maar: 

Het is wat het is

Het is onzin

zegt het verstand

Het is wat het is

zegt de liefde

Het is ongeluk

zegt de berekening

Het is alleen maar verdriet

zegt de angst

Het is uitzichtloos

zegt het inzicht

Het is wat het is

zegt de liefde

Het is belachelijk

zegt de trots

Het is lichtzinnig

zegt de voorzichtigheid

Het is onmogelijk

zegt de ervaring

Het is wat het is

zegt de liefde

In dit gedicht dient de realiteit zich niet aan als een buiten ons staand, voldongen feit waar we ons maar bij hebben neer te leggen, maar als iets dat tot bestaan komt door de mond van de betekenisverlener. En die mond zegt lang niet altijd hetzelfde, zo blijkt. Integendeel. De hele en halve ontkenningen liggen al snel op de loer, een excuus is gauw gevonden. De mens in al zijn zwakheden komt voorbij. Alleen de liefde lijkt in staat de werkelijkheid voluit en onvoorwaardelijk serieus te nemen.

Als het de liefde is die zegt ‘het is wat het is’, wat gebeurt er dan met de werkelijkheid, met hoe we die interpreteren? En wat doet dit aan onszelf? 

Me dunkt, een spannende gedachte!

Het is wat het is (?)

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *