De ervaring van schoonheid
Iemand noemde haar een lezende veelvraat en dat klopt ook wel. Lizzy Wijnen, werkzaam als onderwijsbegeleider identiteit in Amsterdam, is gek op verschillende genres maar wars van sommige andere. Een gesprek over Coveyboys, #darkacademia en #cottagecore. En over het ervaren van schoonheid.
Edinburgh
Ik ben een Harry Potter-fan. Ik lees mijn kinderen Harry Potter voor in het Engels met een aangezet Engels accent en vertaal dan elke zin. Puur voor de fun. Het ene kind vindt dat leuk, het andere niet en dan laat ik het. Ik heb een jaar in Edinburgh gestudeerd. Heimelijk juist daar omdatde Harry Potter-serie in Edinburgh is geschreven.
Een klein leven
Schrijvers zoeken elkaar op in bepaalde cafés bijvoorbeeld. Op dezelfde manier zijn er groepen van lezers. Lezers hebben hun eigen wereldje, hun eigen kringen, in leesclubs en op social media.
Zelf doe ik mee aan twee boekenclubs. Dan lezen en bespreken we een boek (fictie) en het leven. We zijn hierdoor echt vrienden geworden. Een van de boeken die we bespraken was Een klein leven van Hanya Yanagihara. Dat boek heeft veel indruk op me gemaakt. Ik vond het een niet geloofwaardig en akelig boek. Ik voelde wel mee met Sylvia Witteman die het in de Volkskrant had over ‘slachtofferporno’. Toch heeft het gesprek in de boekenclub me op andere gedachten gebracht. Dat was toen iemand vertelde dat zij zich erg met de hoofdpersoon kon identificeren. Het boek maakte voor haar zichtbaar wat je in andere boeken zelden ziet: gigantische onzekerheid, uit het leven willen stappen, continu in ellende leven. Dat is wat ze ook tegenkomen in de jeugdzorg.
Subculturen
Coveyboys
Ik ben wars van al die zelfhulpboeken geschreven door bijvoorbeeld Stephen R. Covey. Denk ook maar aan Eckhart Tolle en de hele Kundalini-yogawereld. Ik wantrouw het, die zwevende kijk op het leven. Ze geven me altijd het gevoel dat ik het fout doe en dat alles anders moet. Ik hoor dan dat het allemaal aan mij ligt als het leven niet leuk is. Alsof shit niet gewoon bestaat!. Ik ben het eens met Dirk de Wachter die zegt dat je ook best ellende mag hebben, dat je die niet uit de weg moet gaan, deze moet kunnen delen en er zelfs de schoonheid in kunt ontdekken. Juist door het contrast worden dingen mooi.
Veel lezers vinden het leuk om met elkaar te praten over lezen. Zo ontstaan er subculturen, groepen die titels uitwisselen. Zelf hoor ik duidelijk bij twee subculturen die beide op Twitter actief zijn: #darkacademia en #cottagecore. Bij die laatste moet je denken aan Jane Austin, Jane Eyre, aan kostuumdrama’s en kastelen. Pride and prejudice – ik heb dat echt versleten.
#darkacademia is het genre waar Harry Potter helemaal in past en ook Donna Tart’s De verborgen geschiedenis. Fantasievol, spannend, en zich afspelend in een duistere wereld.
Het plankje
Ik heb een plankje met lievelingsboeken. Om daar op te komen moet een boek minstens eenmaal herlezen zijn. Wat er zoal op staat? Donna Tart dus.
Verder Simone de Beauvoirs Een wereld van mooie plaatjes, een verhaal waar heel veel in gebeurt. De hoofdpersoon is een vrouw die leeft op de plaatjes in haar hoofd, haar ideale voorstellingen van de werkelijkheid. Ze leeft die plaatjes maar gaat tegelijk gebukt onder de sleur die eraan vast zit, maar weer niet zo erg dat ze ermee stopt. Dat idee, van vasthouden aan de plaatjes in je hoofd kan heel knellend zijn. Die loslaten in de hoop dat het geluk ook elders te vinden is, dat herken ik.
Er zijn ook boeken waar ik maar moeilijk doorheen kom. De gebroeders Karamasov van Dostojevski bijvoorbeeld en Leven en lot van Vasily Grossman. Dikke pillen die je langzaam moet lezen.
Schoonheid
Ik ga nog even door met mijn plankje. Milan Kundera, De ondraaglijke lichtheid van het bestaan. Dit boek vol melancholie laat je de zwaarte van het bestaan beleven, en doet je realiseren dat het echte leven in al zijn zwaarte meer te bieden heeft dan een leven zonder rafelrandjes dat veeleer beklemmend is.
Herman Hesse, Narziss en Goldmund heeft me veel gedaan. Ik heb het vaak herlezen. Het voerde me helemaal mee. Verder Mrs. Dalloway van Virginia Woolf.
Erg mooi is ook Het verstoorde leven van Etty Hillesum. Ongelooflijk hoe iemand op haar leeftijd (27 is ze als ze het schrijft) zulke mooie, diepe gedachten heeft. Dat lezen is alsof je snoepjes eet.
Leeslijst
Hetzelfde geldt ook voor Het achterhuis van Anne Frank: wat zij op die leeftijd schrijft! Alsof je in contact staat met de schoonheid der dingen. Vergelijk het met een mooie boswandeling. De ervaring van geluk, van schoonheid.
Toen ik indertijd op school de verplichte leeslijst moest lezen, ben ik mijn lol in het lezen voor een tijd kwijt geraakt. Twee vrouwen van Harry Mulisch, ik begreep er niets van. Renate Dorrestein, Buitenstaanders begreep ik weer wel.
Wat je hoopt is dat jonge mensen door het lezen van de betere boeken schoonheid, troost en herkenning leren ervaren.
Natuurlijk is die ervaring ook te vinden in andere kunstuitingen zoals dans en muziek, maar voor mij zijn boeken het meest toegankelijk. In boeken weet ik de weg.
