Ervaren van leesplezier. Uitnodiging voor een onderzoek.

Ervaren van leesplezier. Uitnodiging voor een onderzoek

In de dagen rond kerst en jaarwisseling las ik met plezier vier boeken in verschillende genres. In dit blog wil ik onderzoeken wat maakte dat ik telkens die ervaring van leesplezier had. Dat lijkt misschien een hoogst individuele ervaring maar klopt dat wel? Is de ervaring van leesplezier echt zo uniek als we op voorhand geneigd zijn te vermoeden? Dat wil ik onderzoeken. Samen met jou! Doe je mee?

Uitnodiging

Lezen is een individuele activiteit. We spreken niet voor niets over ‘met een boekie in een hoekie’ en dan hebben we het niet over een groepsgebeuren, nietwaar? Het gaat niet verder dan iets tussen jou en je boek. Woorden die tot je komen vermengen zich met jouw ervaring als lezer en meer nog, met jouw ervaring als mens. Hoe individueler wil je het nog hebben? Precies dat maakt het praten over boeken zo interessant: ieder heeft een eigen leeservaring. Iedere lezer creëert een eigen beeld van het verhaal dat hij of zij leest. 

We kunnen die verschillen natuurlijk toeschrijven aan het boek dat we lezen, aan de literaire kwaliteit die zo veel verschillende vormen van verbeelding mogelijk maakt en aan de auteur die zo creatief is geweest. Maar ook zelf zijn we natuurlijk volop aanwezig, betekenis verlenend als we, elk op onze eigen manier, zijn.

Zonder ook maar een komma af te doen aan het voorgaande, komt het me voor dat er ook veel gemeenschappelijks is in onze ervaringen als lezers. Waarom worden sommige boeken anders zo populair? Ja, door goede marketing natuurlijk, maar daarmee ben je er niet. Er moet ook iets liggen in de gedeelde ervaring.

Ik wil graag met jou, als lezer van dit blog, de proef op de som nemen en nodig je uit voor een experiment, een onderzoekje. In dit experiment onderzoeken we samen (en hopelijk met jou ook anderen!) de overeenkomsten en verschillen tussen onze leeservaringen aan de hand van een boek dat we allebei gelezen hebben. Doe je mee?

Opzet

Tussen kerst en nieuwjaar las ik vier boeken waarvan ik verwacht dat ze elk een mooi aantal lezers zullen bereiken (of al bereikt hebben). Mogelijk las jij ook al een van de titels of spreken ze je voldoende aan om mee te doen.  Het gaat om de volgende titels: 

Harlan Coben, Win (vertaalde thriller)

Jessica Durlacher, De stem (Nederlandse roman)

Floris Kleijne, Klaverblad (Nederlandse thriller)

Christy Lefteri, Zangvogels (vertaalde roman)

(Voor wie abonnee is van Bookchoice: ze zitten alle vier in de gratis maandelijkse boeken, ergens in 2021).

Wat ik wil doen is het volgende. Ik geef van elk van de vier boeken in slechts een paar regels aan waar het over gaat. Ik geef dus geen samenvatting en ook geen ‘normale’ recensie. Wat ik wel probeer te doen is vervolgens puntsgewijs aangeven wat het was dat mijn plezier in het lezen gaande hield (of: veroorzaakte). Het dwingt mij (en ook jou als deelnemer aan het experiment) om zo precies mogelijk te onderzoeken en te beschrijven (en is dat uiteindelijk niet hetzelfde?) wat er al lezende gebeurde. Vervolgens hoop ik dat ook jij jouw leeservaringen onderzoekt tijdens het lezen van een of meer van de aangegeven titels en die in de vorm van een reactie meedeelt aan andere deelnemers aan dit experiment. Wat mij betreft nemen we heel 2022 als duur van deze ‘proef op de som’. Over een jaar maak ik dan de balans op en kijk ik of mij verwachting klopte, of niet. Weet je uitgenodigd! (en uitgedaagd)!

Harlan Coben, Win.

Korte inhoud:

‘Win’ is de roepnaam van Winston Horn Lockwood III, een superrijke telg uit een ondernemersgeslacht. Win gaat op zoek naar de dader van de ontvoering van zijn nicht Patricia, twintig jaar geleden. Een gestolen Vermeer en zijn persoonlijke koffer worden gevonden in de torenkamer van een hotel. Daar begint een spannend verhaal.

Wat maakt dat …?

1. Het verhaal is spannend en bevat veel wendingen. Het is een echte thriller. Ik bleef doorlezen.
2. Het tempo is hoog, er gebeurt heel veel en het aantal reflecties is beperkt.
3. Die spaarzame reflecties zijn wel interessant en vooral amusant want …
4. … Coben schildert met Win een buitengewoon zelfingenomen hoofdpersoon die zichzelf op een voor de lezer vermakelijke manier wegzet als ‘de rijke stinkerd die met geld en goederen alles voor elkaar krijgt’.
5. Interessant vind ik ook de korte maar opmerkelijke reflecties over loyaliteit (pag. 250) en over voldoening (pag. 284).
6. Win is tegelijk de held van het verhaal en een killer zonder enige scrupules.
7. De auteur houdt die harde stijl vol tot in het dankwoord. Hij raadpleegde verschillende specialisten. Mocht dat tot fouten hebben geleid dat ‘zal ik hen met plezier voor de bus gooien’. Inderdaad, dit is alleen leesbaar als je het als humor wilt interpreteren.
8. Ook het ontdekken van zwakke punten in het verhaal maakt deel uit van het leesplezier, toch? Ik trof er een paar, zoals de korte introductie van zijn dochter die daarna weer van het toneel verdwijnt. Of de rol van de politie die er alleen in het begin toe doet en die daarna buiten beeld is.

Jessica Durlacher, De stem

Korte inhoud:

In deze roman schildert Durlacher de spanningen tussen het gesettelde westen en het opkomend islamitisch fundamentalisme na 9/11 aan de hand van een concreet, Joods gezin dat zich ontfermt over een Somalische vluchtelinge. Deze Amal blijkt een zangtalent en maakt furore maar legt ook en plein publiek haar banden met haar verleden af. Dat leidt tot grote spanningen in en rond het gezin van Zelda, de vertelster.

Wat maakt dat …?

1. De verwerking van actuele gebeurtenissen in een fictief verhaal zoals 9/11 op het microniveau van dat van een gezin.
2. Voor de lezer duidelijke vergelijkingen met de snelle carrière van Ayaan Hirschi Ali, de moord op Theo van Gogh (en Pim Fortuin, gelet op de plek van de moord). 
3. De poging om actuele spanningen zichtbaar te maken in de relatie tussen de echtelieden Zelda en Bor, en hun kinderen.
4. De verschillende manieren waarop je op bedreigende situaties kunt reageren. Zelda is voortdurend onzeker en op zoek, haar man Bor is uitgesproken en naar buiten tredend met zijn politiek omstreden inzichten.
5. Durlacher maakt duidelijk dat het moeilijk is om dingen vooraf te overzien op hun consequenties. Maar met die laatsten heb je vervolgens wel te doen.
6. Er lopen verschillende verhaallijnen door elkaar die allemaal rond hetzelfde  thema cirkelen (de genoemde spanning).
7. Het verhaal is best spannend, heeft thrillerachtige kenmerken.
8. Minder overtuigend vind ik de rol van de kinderen in dit verhaal, stuk voor stuk zijn ze nogal eenzijdig en schetsmatig (de oudste introvert, de tweede muzikaal wonderkind, de derde het lieve meisje). Soms was het navelstaren van Zelda me ook wel wat teveel van het goede. 

Floris Kleijne, Klaverblad

Korte inhoud:

Zorah is vijf als haar vader haar moeder doodslaat met een bijl. 25 jaar later is zij een geslaagde consultant van een ICT-bedrijf. Als zij op het punt staat een belangrijke order af te sluiten wordt zij herinnerd aan die vreselijke gebeurtenis. Het is het startpunt van een rollercoaster die haar niet alleen terugbrengt bij het verleden maar ook vragen oproept over haar directe omgeving. Het is ook het begin van een romantische relatie met haar prive-detective Roelant.

Wat maakt dat …?

1. Het verhaal speelt in de zakelijke, internationale wereld van de ICT, waarin opdrachten aan Nederlandse bedrijven de facto worden uitgevoerd door Aziatische onderaannemers. Mooi actueel dus.
2. Ondanks dat internationale karakter is de situatie waarin het verhaal speelt ook wel heel Nederlands met herkenbare geografische plekken.
3. Er zit veel moderne techniek inzake smartphones in verwerkt. De details ontgingen me, maar wel interessant dat dit een rol speelt. 
4. Zonder details te willen verklappen: ook de referenties naar de vastgoedfraude is actueel en interessant zoals ook een bekende opgeblazen beursgang op de achtergrond aanwezig is. De auteur verwijst hier in zijn dankwoord naar.
5. Ik vind de dubbelheid in de kijk van Zorah op Roelant boeiend: zowel erotisch geladen, als kritisch en scherp op het vlak van integriteit.

Christy Lefteri, Zangvogels

Korte inhoud:

Deze roman van de schrijfster van De bijenhouder van Aleppo speelt zich af op Cyprus waar de Singalese huishoudster van een gegoede weduwe en haar dochter, plotseling verdwijnt. Het is een roman die geïnspireerd is door de veelal nog feodale verhoudingen in de wereld van de buitenlandse huishoudsters waarvoor de officiële instanties nauwelijks belangstelling hebben. Dat heeft dramatische gevolgen.

Wat maakt dat …?

1. Mooie rustige verteltrant vanuit twee posities, die van de weduwe die haar dienstbode kwijt is en die van de (geheime) geliefde van de verdwenen vrouw.
2. Sociaal bewogen roman, ingegeven door bizarre omstandigheden. Niet waargebeurd, wel realistisch. Geen activistische roman, wel een effectieve in de beïnvloeding van de lezer.
3. Het boek vergroot je begrip voor vluchtelingen, ook voor hen die dit om economische redenen doen. Terecht zegt de schrijfster dat niemand graag zijn familie of kind voor jaren achterlaat.
4. Zangvogels spelen een grote rol in het verhaal, vooral de verboden vangst erop. Ik kende dit niet.
5. Opmerkelijk hoe de weduwe pas na de verdwijning van de huishoudster oog krijgt voor de merkwaardige omstandigheden waarin ze verkeert. Ze weet ondanks negen jaar dienstverband 24/7 ook maar iets van haar hulp.
6. Als lezer krijg je (kreeg ik) de neiging om allerlei symboliek te lezen zoals de alom aanwezige dood in het verhaal (de dode haas, de dode vogels, het overleden zusje) die tegelijkertijd vaak het begin is van nieuw leven. Symbolisch zijn ook de hardnekkigheid waarmee de gevangen vogels tot hun dood blijven zingen, de gouden verschijning van de moeflon, de ‘vogel in het hart van het overleden zusje. En zo nog meer.

Tot zover de analyses van mijn leesplezier bij de vier boeken. Ik ben erg benieuwd naar jouw ervaringen! Ik hoop dat je bereid bent om ze voor een of meer van de boeken met de lezers van blijmeteenboek.nl te delen.