Opmerkelijke openingszin
Judith Fanto opent haar mooie debuut Viktor met de zin:
‘Mijn grootmoeder werd geboren op de dag dat Gustav Mahler stierf. Amper zeven jaar na de dood van Dvorák. En in de lente waarin Stravinsky’s Petroesjka zijn première beleefde.’
Oké, formeel zijn het drie zinnen maar ze lezen echt als één zin. Het is een zin die fascineert. Dat staat voor mij buiten kijf. Maar waarom of waardoor?
Het is een pittige binnenkomer. Zoals de eerste slok van een stevige borrel of een glas sherry. Je tong moet nog wennen, je smaakpapillen worden met een ruk op scherp gezet.
De opening maakt indruk. ‘Wat gebeurt hier?’ vraag je je af. Je leesritme is nauwelijks op gang gekomen of het wordt gelijk al weer vertraagd, zo niet tot stilstand gebracht.
Er is sprake van een grootmoeder, dan is er ook een kleinkind, in casu de ik-persoon van het verhaal. Een jongen/man? Een meisje/vrouw? Je aandacht is meer dan getrokken.
De ‘data’ geven onmiddellijk een tijdbepaling. Wie niet weet wanneer Mahler stierf kan dat opzoeken.
Interessanter nog dan deze associaties vind ik zelf vragen die rijzen over het spel van de schrijver met de lezer:
Welk beeld wil de schrijver creëren van de hoofdpersoon? Een muzikaal en historisch goed onderlegd personage? Zijn deze ‘data’ gefundenes Fressen voor de hoofdpersoon? En veronderstelt de hoofdpersoon deze ook bekend bij de lezer tot wie zij/hij zich richt (pas later vernemen we dat het om een vrouw gaat). Wie is die veronderstelde lezer van het verhaal dan wel? Ben jij dat als lezer van deze roman en wilde de hoofdpersoon een roman schrijven of gaat het om een ander document, een brief bijvoorbeeld aan een vriend of vriendin?
Of speelt hier heel iets anders en richt de auteur van de roman (Judith Fanto) zich, via haar personage, tot jou als de lezer van haar roman en wil zij op jou als lezer een bepaalde indruk wekken? Want over zo’n zin is echt nagedacht. En welke indruk zou dat dan zijn? En welke indruk wordt feitelijk gewekt bij jou als lezer?
Ik beken dat ik de opening in eerste instantie nogal pretentieus, opschepperig, dikdoenerig vond. Maar de vertraging die de tekst veroorzaakte, maakte wel dat ik me al deze vragen ging stellen.
Dat was dan weer wel knap gedaan van Judith Fanto!
